سبک‌شناسی نثر نیز مانند سبک‌شناسی شعر جهان پهناور و شگفت‌انگیزی دارد. پیشنهاد می‌کنم علاوه بر این مقاله، مقاله سبک چیست؟ سبک‌شناسی شعر کدام است را نیز مطالعه کنید.
نثر در لغت به معنای پراکندن و افشاندن است و در اصطلاح ادب سخنی است که به وزن، قافیه و بحرهای عروضی مقید نباشد و نویسنده به مدد آن بتواند مکنونات ذهنی و قلبی خود را به خواننده منتقل کند.
ازآنجاکه نثر از قیدهای گفته‌شده خالی است، میدان وسیعی برای بیان هرگونه اندیشه است و نویسنده آزادی بیشتری برای بیان منظور خود دارد؛ با وجود این، نثر ادبی به دلیل آنکه نسبت به نثرهای معمول فصیح‌تر و بلیغ‌تر است، نزد سخن‌سنجان ارزش بالاتری دارد.
با این مقدمه، طبق نظر دکتر سیروس شمیسا، تقسیم‌بندی انواع نثر؛ همچنین دوره تاریخی آن‌ها عبارتند از:
- نثر مرسل (سبک خراسانی): قرن سوم، چهارم و نیمه اول قرن پنجم؛
- نثر مسجع و بینابین: اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم؛
- نثر فنی: قرن ششم؛
- نثر مصنوع: قرن هفتم؛
- نثر مصنوع و ساده: قرن هشتم؛
- نثر ساده: قرن نهم و اوایل قرن دهم.
- نثر ساده معیوب: قرن دهم تا میانه قرن دوازدهم؛
- نثر قائم‌مقام و تجدید حیات: دوره قاجار؛
- نثر مردمی (نثر روزنامه): دوره مشروطه؛
- نثر جدید (نثر رمان و دانشگاهی): از دوره مشروطه تا امروز.
نکته‌ای که لازم است بر آن بسیار تأکید کنم این است:
راز پختگی و قوام آمدن فکر، ذهن و قلم، در مطالعه شاخص‌ترین آثار نثر هر دوره است. شما با خواندن آهسته و پیوسته آثار شاخص، طبق قانون اثر مرکب و بدون آنکه به خود سخت بگیرید، ظرف سه سال به کارشناسان و نویسندگان خوش‌قلم و زبده‌ای تبدیل می‌شوید که می‌توانند از عهده نوشتن هرگونه نثر بر بیایند.
کار آسانی نیست می‌دانم. تمرین می‌خواهد. پر خواندن و پر نوشتن می‌خواهد؛ اما ارزشش را دارد.
در روزگار ما نوشتن و تولید محتوای متنی جذاب، یکی از عوامل مؤثر در پیشرفت، به دست آوردن پول و موفقیت در هر حرفه‌ای است؛ پس تا می‌توانید بخوانید، بنویسید، نثرها را با یکدیگر مقایسه کنید، نقاط قوت و ضعف آن‌ها را به خاطر بسپارید و بدانید مادامی‌که از کار خود لذت می‌برید، در مسیر درست حرکت می‌کنید و در بهترین زمان ممکن، شاهد مقصود را در آغوش خواهید گرفت.
