برخی از شیوه‌های رایج بدرفتاری با صدا اصلاً به چشم نمی‌آیند. ( لطفاً این مقاله را هم مطالعه کنید.)
برخی از شیوه‌های رایج بدرفتاری با صدا کاملاً طبیعی به نظر می‌رسند! مثل صاف کردن مکرر گلو، سیگار کشیدن و…؛ پذیرفتنش دشوار است؛ اما واقعیت این است که فردی که همواره به ما ظلم می‌کند و نادرست‌ترین رفتارها را با ما دارد، خودمان هستیم.
- ما با جسم خود بد رفتار می‌کنیم؛ بنابراین چاق، لاغر یا بیمار می‌شویم؛
- ما با ذهن خود بد رفتار می‌کنیم؛ بنابراین بدبین، منفی‌باف یا بی‌حوصله می‌شویم؛
- ما با روان خود بد رفتار می‌کنیم؛ بنابراین به انواع و اقسام اختلالات روانی دچار می‌شویم.
خبر تلخ: ما با صدای خود هم بد رفتار می‌کنیم!
در یک تعریف ساده، رفتارهای بد در حیطه صدا اغلب آن دسته از رفتارهای تولید صوت را شامل می‌شوند که تمایل طبیعی فرایند هواسازی را برای عملکرد مؤثر و کافی تارهای صوتی مختل می‌کنند.
انواع بدرفتاری با صدا
توجه: رفتارهایی که ذیل عنوان بدرفتاری با صدا می‌آید، مخرب‌تر از موارد استفاده نادرست از صدا هستند و احتمال بیشتری وجود دارد که به حنجره آسیب بزنند.
الف. بلندی بیش از حد و مداوم
این شیوه از بدرفتاری با صدا معمولاً ویژه افرادی است که عادت کرده اند در مدت زمان طولانی، بیش از حد بلند صحبت کنند. برخی از معلمان، مربیان ورزشی، سرپرستان و رهبران گروه، وزیران، سخنرانان، خوانندگان آموزش‌ندیده و هنرپیشگان و گویندگانی که حرفه آن‌ها اقتضا می‌کند با صدای بلند صحبت کنند، جزو این دسته هستند. این افراد اگر حواسشان به شیوه استفاده از صدایشان نباشد، در بلندمدت با مشکلات فراوانی در این زمینه مواجه خواهند شد.
ب. مصرف الکل
اگر هر نوع استفاده نادرست از صدا با استفاده افراطی از الکل هم‌زمان باشد، تأثیر آن بسیار مخرب‌تر است. الکل صدا را خشک می‌کند و وقتی این اتفاق بیفتد، تارهای صوتی نمی‌توانند به‌صورت صحیح و طبیعی ارتعاش کنند؛ درنتیجه به‌شدت آسیب می‌بینند.
تلخ ِماجرا آن است که الکل ابتدا نوعی آرامش در فرد ایجاد و حنجره او را نیز گرم می‌کند. این فرایند باعث می‌شود خون بیشتری به بافت‌های حنجره برسد و فرد در کوتاه‌مدت عملکرد بهتری داشته باشد؛ ولی پس از مدتی، اثرات واقعی آن نظیر ناهماهنگی در حرکات عضلانی، اختلال تولید صدا در نت‌های بالاتر، آسیب به تارهای صوتی و حتی تغییر فیزیولوژیک در بافت حنجره نمایان می‌شود. بسیاری از خوانندگان مطرح ایران و جهان بر اثر همین سوءرفتار، حنجره و گاه جان خود را نیز از دست داده‌اند.
ج. استعمال سیگار و مصرف مواد مخدر
استعمال سیگار و مصرف مواد مخدر نیز اثرات مرگباری بر کیفیت صدا دارند که به دلیل طرح سؤالات مکرر از جانب شما و اهمیت موضوع، در مقاله‌ای مجزا به آن خواهم پرداخت.
د. صاف کردن بیش‌ازحد گلو و سرفه
این عادت رفتاری بسیار غلط شاید در نگاه اول خیلی به چشم نیاید؛ اما تأثیر مخرب آن بر تارهای صوتی غیرقابل‌انکار است. وجود خلط در گلو می‌تواند عامل اصلی صاف کردن بیش‌ازحد گلو باشد؛ همچنین سرفه‌های متوالی هم دلایل خاص خود را دارد که باید برای رفع آن چاره‌ای اندیشیده شود؛ به‌ویژه کسانی که به شکل حرفه‌ای از صدای خود استفاده می‌کنند.
ه. جیغ زدن و پچ‌پچ کردن
همان‌گونه که گفتم، برخی از شیوه‌های رایج بدرفتاری با صدا نامحسوس هستند. یکی دیگر از رفتارهای نامناسب ما با صدای خود، عادت به جیغ زدن در موقعیت‌های گوناگون است.
- وقتی از چیزی به‌شدت ناراحت هستیم؛
- وقتی فردی از نظر ما کار اشتباهی انجام داده است؛
- وقتی می‌ترسیم؛
- وقتی از تیم ورزشی خاصی طرفداری می‌کنیم؛
- وقتی در ِگوشی با دیگری یا دیگران صحبت می‌کنیم؛
- وقتی به‌شدت خوشحال و هیجان‌زده هستیم.
تمام این موارد اگر روی‌هم جمع شوند و عادت رفتاری و شخصیتی ما را بسازند، وای به حال صدای ما.
و. نوشیدن مایعات داغ نظیر چای و قهوه
می‌گویند اعتراف کردن فواید بسیاری برای فرد اعتراف کننده دارد. من نیز در انتهای این مقاله نزد شما اعتراف می‌کنم، پیش از آنکه به معنای واقعی کلمه ارزش صدا و حنجره خود را بدانم، درگیر این عادت رفتاری ناهنجار بودم؛ چای داغ زیاد می‌نوشیدم و تبعات ناشی از این بدرفتاری را نیز تحمل کردم! بنابراین خواهش می‌کنم برای حفظ سلامت خود و رطوبت تارهای صوتی‌تان هم شده، از چای کمرنگ استفاده کنید و بیش از دو لیوان متوسط در روز چای ننوشید.
اگر هم بتوانید برای آن یک جایگزین مناسب پیدا کنید که چه‌بهتر؛ به‌ویژه شما که در حرفه‌های مرتبط با صدا فعالیت می‌کنید. قهوه هم همین حالت را دارد؛ بنابراین توضیح اضافه نمی‌دهم و برای شما حنجره سالم و صدای خوش آرزو می‌کنم.
